Di sản văn hóa thế giới - Thành nhà Hồ tỉnh Thanh Hóa
Lịch sử hình thành và phát triển của thành nhà Hồ
Theo truyền thuyết, thành nhà Hồ là nơi có sự hiện diện của các vị thần và tiên. Nơi đây được coi là nơi dừng chân của vua Hùng Vương khi đi săn. Vua Hùng đã yêu cảnh sơn thuỷ ở đây và cho xây dựng một ngôi đền để thờ cúng các vị thần.
Theo các tài liệu lịch sử, thành nhà Hồ được khởi công xây dựng vào năm 1397, do vua Trần Nhân Tông giao cho quyền thần Hồ Quý Ly chỉ huy. Mục đích của việc xây thành này là để buộc vua Trần Nhân Tông phải dời kinh đô từ Thăng Long về Thanh Hóa, nhằm lật đổ triều Trần. Thành nhà Hồ được xây dựng chỉ trong vòng 3 tháng, sau đó được tiếp tục hoàn thiện cho đến năm 1402.
Năm 1400, Hồ Quý Ly lên ngôi vua, lấy quốc hiệu là Đại Ngu. Thành nhà Hồ chính thức trở thành kinh đô của triều đại mới. Tuy nhiên, triều đại này chỉ tồn tại được 7 năm, trước khi bị quân Minh xâm lược và chiếm đóng. Sau khi quân Minh rút lui vào năm 1427, thành nhà Hồ không còn là kinh đô nữa, mà chỉ là một pháo đài quân sự của triều Lê.
Trải qua nhiều biến cố lịch sử, thành nhà Hồ đã bị tàn phá nhiều lần. Năm 1479, quân Minh lại tiến vào Việt Nam và phá hủy thành nhà Hồ. Năm 1786, quân Tây Sơn cũng đã tấn công và chiếm được thành nhà Hồ. Năm 1885, quân Pháp cũng đã từng chiếm giữ thành nhà Hồ. Tuy nhiên, dù đã tồn tại hơn 6 thế kỷ, một số đoạn của tòa thành này vẫn còn lại tương đối nguyên vẹn.
Năm 1962, thành nhà Hồ được Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch xếp hạng là di tích cấp quốc gia, có giá trị đặc biệt quan trọng của dân tộc. Năm 2011, sau 6 năm đệ trình hồ sơ, thành nhà Hồ đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới, vì có những đóng góp quý báu về kiến trúc, công nghệ, điêu khắc và quy hoạch thành phố.
Kiến trúc và nét đẹp của thành nhà Hồ
Thành nhà Hồ có kiến trúc đơn giản nhưng hài hòa với thiên nhiên. Khu du lịch này có diện tích khoảng 155,5 ha, bao gồm nhiều công trình như thành nội, la thành, Tây Đô, đàn Nam Giao… Khu du lịch này được bao quanh bởi những ngọn núi cao, rừng xanh và ruộng lúa.
Điểm nổi bật nhất của thành nhà Hồ là tường thành và hào thành. Tường thành được xây dựng bằng đá, có chiều cao từ 5 đến 6 m, chiều dày từ 1,5 đến 2 m. Tường thành có tổng chiều dài khoảng 4 km, bao quanh một khu vực rộng khoảng 140 ha. Tường thành có 4 cổng chính: cổng Đông Môn, cổng Tây Môn, cổng Nam Môn và cổng Bắc Môn. Các cổng này được xây dựng bằng đá và gỗ, có mái ngói và tháp canh.
Hào thành là một kênh nước rộng từ 15 đến 20 m, sâu từ 3 đến 4 m, chạy song song với tường thành. Hào thành có chức năng vừa làm hệ thống thoát nước cho khu vực trong thành, vừa làm hàng rào phòng thủ cho tường thành. Hào thành có tổng chiều dài khoảng 10 km, bao quanh một khu vực rộng khoảng 500 ha. Hào thành có 4 cầu chính: cầu Đông Môn, cầu Tây Môn, cầu Nam Môn và cầu Bắc Môn. Các cầu này được xây dựng bằng gỗ và đá, có mái ngói và lan can.
Ngoài ra, trong khu du lịch còn có nhiều điểm tham quan khác như la thành, Tây Đô, đàn Nam Giao… La thành là một tường rào bằng đất và gỗ, có chiều cao từ 2 đến 3 m, chiều dày từ 1 đến 1,5 m. La thành có tổng chiều dài khoảng 20 km, bao quanh một khu vực rộng khoảng 5.000 ha. La thành có chức năng làm ranh giới cho khu vực trong hào thành.
Tây Đô là một khu vực rộng khoảng 30 ha, nằm trong phía tây của tường thành. Tây Đô được coi là trung tâm chính trị và quân sự của triều nhà Hồ. Tại đây có nhiều công trình quan trọng như cung điện, điện thờ, quân doanh, kho vũ khí… Tuy nhiên, hiện nay, hầu hết các công trình này đã bị phá hủy hoặc mất tích.
Đàn Nam Giao là một khu vực rộng khoảng 10 ha, nằm trong phía nam của tường thành. Đàn Nam Giao là nơi diễn ra các nghi lễ cúng trời của vua nhà Hồ. Đàn Nam Giao có hình vuông, được xây dựng bằng đá và gỗ, có ba tầng cao dần từ ngoài vào trong. Trên đỉnh của đàn Nam Giao có một bệ thờ bằng đá, có hình tròn, biểu tượng cho trời.
Đền thờ nàng Bình Khương là một công trình tôn giáo, nằm trong phía đông của tường thành. Đền thờ nàng Bình Khương là nơi thờ cúng một vị tiên nữ trong truyền thuyết dân gian. Theo truyền thuyết, nàng Bình Khương là con gái của vua Hùng Vương, đã giúp vua Hùng Vương chống lại quân xâm lược. Sau khi hy sinh, nàng Bình Khương được biến thành một ngọn núi xanh và được người dân kính trọng.
Đình Đông Môn là một công trình văn hóa, nằm trong phía đông của tường thành. Đình Đông Môn là nơi tổ chức các hoạt động văn hóa và giải trí của người dân trong khu vực. Đình Đông Môn được xây dựng bằng gỗ và ngói, có kiến trúc đơn giản nhưng uy nghi. Trong đình có treo các bia ghi lại các sự kiện lịch sử và các danh hiệu anh hùng của người dân.
Ý nghĩa và hoạt động của thành nhà Hồ
Thành nhà Hồ không chỉ là một di tích lịch sử kiến trúc mà còn là một di sản văn hóa thế giới. Nơi đây được coi là biểu tượng cho một giai đoạn lịch sử quan trọng của dân tộc Việt Nam, khi Hồ Quý Ly đã có những cải cách và đổi mới mang tính tiến bộ và hiện đại. Nơi đây cũng là chứng nhân cho những cuộc chiến tranh khốc liệt và những biến động của lịch sử.
Ngoài ra, thành nhà Hồ cũng là một khu du lịch sinh thái và văn hóa hấp dẫn. Du khách đến đây có thể chiêm ngưỡng không gian xanh mát và thanh bình của thiên nhiên, cũng như tìm hiểu về lịch sử, văn hóa và tín ngưỡng của người dân nơi đây. Du khách có thể tham gia các hoạt động vui chơi giải trí như câu cá, chèo thuyền, đạp xe, cắm trại… Khu du lịch cũng có các dịch vụ ăn uống và lưu trú phục vụ cho du khách.
Kết luận
Thành nhà Hồ là một di tích lịch sử kiến trúc độc đáo của Việt Nam, nằm ở tỉnh Thanh Hóa. Đây là kinh đô của nước Đại Ngu (quốc hiệu Việt Nam thời nhà Hồ), được xây dựng vào cuối thế kỷ 14 dưới sự chỉ huy của Hồ Quý Ly. Thành nhà Hồ được xây dựng bằng đá, có quy mô lớn và kiên cố, là một trong những tòa thành lũy bằng đá hiếm hoi còn sót lại trên thế giới. Năm 2011, thành nhà Hồ đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới, vì có giá trị về mặt lịch sử, văn hóa và kiến trúc. Thành nhà Hồ không chỉ là một di tích lịch sử kiến trúc mà còn là một khu du lịch sinh thái và văn hóa hấp dẫn. Du khách đến đây có thể chiêm ngưỡng không gian xanh mát và thanh bình của thiên nhiên, cũng như tìm hiểu về lịch sử, văn hóa và tín ngưỡng của người dân nơi đây.