HỘI NHỒI VỚI TỤC RƯỚC BÀ ĐỐNG Ở TỈNH BẮC NINH

Nguyên nhân và ý nghĩa của hội nhồi

Theo truyền thuyết, xưa kia Thành hoàng làng Nhồi là Bà Đống, ngự tại một gò đất ngoài đồng thuộc làng Đống Cao. Bà Đống là nữ thần nông nghiệp, có công giúp dân làng Nhồi trồng lúa nước và phát triển kinh tế-văn hóa. Mỗi khi vào hội làng, dân làng tổ chức rước Thành hoàng về đình và chùa để tế lễ và cảm ơn.

Hội nhồi với tục rước Bà Đống không chỉ thể hiện sự kính trọng và biết ơn của dân làng Nhồi đối với Thành hoàng, mà còn là dịp để giao lưu và hát Quan họ với các làng khác. Quan họ là một loại hình dân ca truyền thống của xứ Kinh Bắc, được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại vào năm 2009. Quan họ là sự giao tiếp bằng âm nhạc giữa các Liền anh, Liền chị qua những câu ca ngọt ngào, tinh tế và giàu cảm xúc.

Cách thức tổ chức hội nhồi

Hội nhồi được tổ chức theo các bước sau:

• Tối ngày mồng 6 tháng giêng, 12 cô gái chưa chồng của làng Nhồi ngủ bọn tại một nhà để chuẩn bị rước kiệu Bà Đống.
• Đến quá nửa đêm, khi chuông chùa làng thỉnh, các cô gái cùng ông Tiên Chỉ (là người có trách nhiệm quản lý kiệu Thành hoàng) rước kiệu Bà Đống từ gò Đống Cả về làng. Kiệu rước được trang trí bằng tre tươi, lá cây tươi và các loại hoa thơm. Đòn khiêng kiệu được dán giấy ngũ sắc.
• Đi đầu đám rước là hai cô gái khiêng một trống cái, một cô đi bên vừa đi vừa đánh nhịp ba. Theo sau trống là hai cô gái khiêng chiêng đánh phối với nhịp trống. Kế đến là các cô gái rước kiệu Thành hoàng.
• Khi chiêng trống nổi lên thì đám trai làng Đống Cao cũng 12 người chạy ra giằng kiệu. Bên đó đã chuẩn bị sẵn một số đòn lao nhỏ, nhẹ, dán giấy ngũ sắc. Trong khi hai bên giằng co ra vẻ quyết liệt, thì đám trai làng Đống Cao dùng đòn lao dí vào rốn các cô gái làng Nhồi. Cuộc “giao tranh” chỉ kết thúc khi đám con gái làng Nhồi ra khỏi địa phận làng Đống Cao.
• Đám rước Bà Đống về đến làng Nhồi cũng là lúc trời tảng sáng, người ta rước Bà Đống vào trong đình và sang chùa. Bên trong đình, chùa quan Đám làm lễ thờ Thành hoàng làng.
• Bên ngoài các bọn Quan họ cất tiếng hát ca ngợi công đức của Thần, Phật. Khách thập phương kéo đến dự hội rất đông. Để đón khách, các bọn Quan họ của làng ra tận cổng đón bằng những câu ca Quan họ ngọt ngào, niềm nở. Bên khách tay bưng cơi trầu vào lễ Phật cũng đáp lại chủ bằng những câu ca Quan họ mượt mà, tinh tế. Các bọn Quan họ chủ và khách cùng nhau vào đình, chùa lễ Thần, Phật, rồi quay ra hát Quan họ đối đáp giao lưu. Các Liền anh, Liền chị vừa hát vừa têm trầu, mời nước, hỏi thăm nhau… cứ như thế cuộc vui kéo dài suốt ngày hội.

Giá trị và ý nghĩa của hội nhồi

Hội nhồi với tục rước Bà Đống là một lễ hội có giá trị văn hóa cao của Bắc Ninh nói riêng và của Việt Nam nói chung. Hội nhồi không chỉ phản ánh tín ngưỡng thờ nữ thần nông nghiệp của người Việt cổ trồng lúa nước, mà còn là dịp để duy trì và phát huy loại hình dân ca Quan họ - một di sản văn hóa phi vật thể quý giá của nhân loại. Hội nhồi cũng là nơi để gặp gỡ, giao lưu và kết bạn giữa các Liền anh, Liền chị qua những câu ca ngọt ngào và giàu tình cảm.

Hội nhồi với tục rước Bà Đống là một trong những lễ hội đặc sắc và thu hút du khách của Bắc Ninh. Đến với hội nhồi, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng nét đẹp của kiệu hoa rực rỡ và sắc màu của các bọn Quan họ, mà còn được thưởng thức những câu ca Quan họ ngọt ngào và tinh tế của các Liền anh, Liền chị. Du khách cũng có thể tham gia vào các trò chơi dân gian như kéo co, đánh chén, đánh yến… hoặc thưởng thức các món ăn đặc sản của Bắc Ninh như bún chả, bánh đúc, bánh phu thê…

Hội nhồi với tục rước Bà Đống là một lễ hội mang đậm bản sắc văn hóa của xứ Kinh Bắc. Hội nhồi không chỉ là một sự kiện văn hóa, mà còn là một sự kiện du lịch hấp dẫn cho du khách trong và ngoài nước. Hội nhồi là một điểm đến không thể bỏ qua khi du lịch Bắc Ninh vào mùa xuân.