LÀNG MỘC THÁI YÊN - HÀ TĨNH

Nguồn gốc và lịch sử làng mộc Thái Yên

Cư dân ở Thái Yên chủ yếu là người bản địa sinh sống lâu đời ở đây, ngoài ra còn có một số người di cư từ các tỉnh miền Bắc vào. Theo tương truyền, nhóm người đầu tiên khai lập làng chỉ có vài chục hộ, sống bằng nghề khai phá đất hoang và đào củ mài. Đến cuối thế kỷ XVI đến những thập niên đầu của thế kỷ XVIII, cư dân đã ổn định và tăng trưởng.

Làng mộc Thái Yên được xây dựng từ thế kỷ XIII thời nhà Trần. Nhà thơ Nguyễn Thiếp đã ca ngợi chùa qua hai câu thơ: “Hương Tích Trần Triều - Hồng Sơn đệ nhất phong” (Hương Tích ngôi chùa đời Trần - Dựng trên ngọn núi đẹp nhất Ngàn Hống). Năm 1885, làng bị thiêu rụi trong một trận hỏa hoạn lớn. Năm 1901, Đào Tấn - tổng đốc An - Tĩnh đã quyên góp tiền để trùng tu và xây dựng lại làng. Năm 1936, vua Bảo Đại đã cho khắc tên làng vào Anh Đỉnh - một trong chín đỉnh đồng lớn ở Đại Nội Huế.

Sự phát triển của làng mộc Thái Yên

Làng mộc Thái Yên đã phát triển mạnh từ năm 1995 đến nay, được coi là thời kỳ “hoàng kim” của làng nghề. Làng có khoảng 1200 hộ làm nghề mộc, chiếm 80% số hộ toàn xã. Người dân chịu khó học hỏi để sản phẩm làm ra đẹp hơn, hấp dẫn hơn. Họ cần mẫn, miệt mài không quản ngày đêm. Từ sáng đến khuya, khắp làng trên xóm dưới, lúc nào cũng vang lên tiếng đục đẽo, cưa xẻ, bào, phay, đánh véc-ni.

Nguyên liệu bao gồm các loại gỗ lim, dổi, gõ, săng vì, vàng tâm, kiền kiền… được mua từ miền tây Hà Tĩnh và Nghệ An. Hiện nay, cả làng có 50 xưởng sản xuất đồ mộc, trung bình mỗi xưởng giải quyết việc làm thường xuyên cho 15-20 lao động với mức thu nhập bình quân hơn 1 triệu đồng/người/ tháng. Ngoài các cơ sở chuyên sản xuất hàng cao cấp, hàng trăm hộ còn tận dụng sản phẩm phụ làm các vật dụng thông thường phục vụ khách hàng.

Các sản phẩm đặc trưng của mộc Thái Yên

Làng mộc Thái Yên chuyên sản xuất các loại đồ gỗ nội thất cao cấp như bàn, ghế, giường, tủ, xa-lông, tràng kỷ… Các sản phẩm có kiểu dáng đa dạng, phong phú, phù hợp với nhiều không gian và phong cách khác nhau. Các sản phẩm được chế tác tỉ mỉ, sắc nét, có nhiều hoa văn chạm trổ tinh xảo và đẹp mắt. Các sản phẩm có giá trị cao, có những bộ tràng kỷ, xa-lông trị giá trên 30 triệu đồng.

Ngoài ra, làng mộc Thái Yên còn sản xuất các loại đồ gỗ thờ cúng như mâm, khay, hương án… và các loại đồ gỗ lưu niệm như tranh, tượng, hộp… Các sản phẩm này có giá trị văn hóa và nghệ thuật cao, thể hiện được tâm hồn và tinh hoa của người thợ Thái Yên.

Những khó khăn trong hoạt động sản xuất đồ gỗ Thái Yên

Làng mộc Thái Yên cũng không tránh khỏi những khó khăn trong quá trình hoạt động sản xuất. Một trong những khó khăn lớn nhất là thiếu nguồn nguyên liệu. Do lượng gỗ trong tự nhiên ngày càng giảm sút do khai thác quá mức và phá rừng trắng trợn. Giá gỗ cũng tăng cao do nhu cầu sử dụng lớn. Người dân phải nhập gỗ từ các tỉnh xa như Quảng Bình, Quảng Trị… hoặc từ Campuchia và Lào. Điều này làm tăng chi phí sản xuất và giảm lợi nhuận.

Một khó khăn khác là cạnh tranh thương hiệu. Do làng mộc Thái Yên đã nổi tiếng từ lâu nên có nhiều nơi bắt chước hay nhái hàng để lừa đảo người tiêu dùng. Điều này làm ảnh hưởng đến uy tín và chất lượng của làng nghề. Người dân Thái Yên phải nỗ lực để bảo vệ thương hiệu của mình và tìm kiếm những thị trường mới.

Thái Yên - Vùng đất văn hoá

Làng mộc Thái Yên không chỉ có nghề mộc mà còn có nhiều di tích văn hoá - lịch sử quý giá. Một số điểm đến nổi bật như:

Đền Thái Yên: Là một ngôi đền cổ kính và linh thiên, được xây dựng vào khoảng năm 1679 và được công nhận là di tích lịch sử cấp quốc vào năm 1994. Đền thờ các vị thần Quý Minh, Thái Bình, Thái Yên, Thái Hòa, Thái Thuận và các vị anh hùng dân tộc như Nguyễn Viết Đức, Nguyễn Viết Triêm, Nguyễn Viết Tài… Đền có kiến trúc độc đáo và ấn tượng, gồm có Tam Quan, Đại Hùng Bửu Điện, Phật Quang Điện và Hậu Cung. Trong đền có nhiều bia đá khắc chữ Hán và Nôm ghi lại những sự kiện lịch sử quan trọng của làng mộc Thái Yên.

Nhà thờ Thánh Thợ: Là một công trình kiến trúc đẹp và cổ kính, được xây dựng vào năm 1928 bởi cha Phaolô Nguyễn Văn Tường. Nhà thờ là nơi thờ phụng Chúa Giêsu và Thánh Giuse - bổn mạng của nghề mộc. Nhà thờ có hình dạng như một chiếc thuyền lớn, có mái ngói đỏ và tháp chuông cao. Trong nhà thờ có nhiều tác phẩm nghệ thuật bằng gỗ do các thợ mộc Thái Yên chế tác như bàn thờ, tượng Chúa, tượng Mẹ Maria, tượng các Thánh…

Làng mộc Thái Yên ở Hà Tĩnh là một làng nghề truyền thống có lịch sử lâu đời và uy tín cao. Làng không chỉ sản xuất ra những sản phẩm đồ gỗ chất lượng và đẹp mắt, mà còn là nơi lưu giữ những giá trị văn hoá - lịch sử quý giá của đất nước. Làng mộc Thái Yên là một điểm đến hấp dẫn cho du khách yêu thích khám phá và tôn giáo khi đến với nơi đây.