Lễ hội Mùa măng mọc của người Khơ Mú
Được hình thành từ rất lâu về trước, từ lúc thực tiễn đời sống còn khó khăn, lễ hội Mùa măng mọc dường như đã thâm sâu vào đời sống văn hóa của người Khơ Mú như một phần trong huyết mạch. Mỗi khi mùa xuân về, khi sắc đỏ của hoa pót tươi thắm giữa một rừng trời, khi cái vàng ươm của hoa mạ được ướm trên bức tranh giản đơn bình dị ấy, khi trên những ngọn măng non là hình ảnh cây vầu đắng đội đất mọc lên hay là khi âm thanh líu lo chíu chít thánh thót của những con chim tgoóc đang thi nhau ca hát thì cũng là lúc bắt đầu một lễ hội có tên “Mùa măng mọc” của bản làng.
Lễ hội "Mùa măng mọc" có 2 phần, phần lễ và phần hội
Phần lễ được chuẩn bị và tiến hành rất chu đáo. Từ các loại vật cần có trong lễ, đặc biệt là vật sống, từ những thủ tục không thể quên cho đến phần trang trí như các loại hoa rừng hay các dụng cụ được sử dụng cho buổi lễ như túi đựng các hạt thóc, ngô, đổ,… tất cả đều được lên kế hoạch một cách rõ ràng và đầy tính quan trọng. Khi công đoạn chuẩn bị đã hoàn thành thì là lúc treo buộc quanh cây thì cây trở thành trung tâm, là vật để tiến hành nghi thức lễ và hội. Theo quan niệm của đồng bào nơi đây, đất trời, thiên nhiên là đấng tối cao,ở đấy là nơi tạo ra vạn vật và hiện tại vẫn luôn tiếp tục sự sinh sôi và nảy nở vạn vật. Do đó, thiên nhiên, đất trời ở đây được trú ngụ vào hình tượng của cái cây, hay nói đúng hơn là vũ trụ ở trong cái cây ấy. Ở đó không chỉ có hoa có lá mà còn có tất cả động vật, thực vật. Vì vậy cho nên ý nghĩa phồn thực biểu hiện rất rõ rệt, lấn át cả yếu tố thần linh. Sau cùng, ta cũng thấy sự hiện diện của cây "vũ trụ", phản ánh biểu tượng văn hóa, nghệ thuật độc đáo mà chỉ có ở tộc người Khơ Mú.
Lễ hội Mùa măng mọc thường được tổ chức vào đầu năm khi những trận mưa thấm đất và những chồi măng mập mạp nhô lên, ấy là khi lễ hội Mừng mùa măng mọc của người Khơ Mú đã đến gần. Mưa rơi cho cây tốt tươi, búp chen lá trên cành, rừng đẹp trăm hoa rung rinh theo gió, bên nương ríu rít tiếng cười. Trung tâm của lễ hội là cây hoa (Cây vũ trụ, ngày xưa cũng có thể được làm từ cây móc hoặc cây chuối, ngày nay được thay bằng những cành cây nhỏ, mảnh mai hơn, thẩm mỹ hơn và để dễ dàng treo, cắm những đồ vật trong buổi lễ). Cây hoa ấy được treo những con chim, con ong, con cá đẻo từ gỗ hoặc làm bằng giấy. Mâm lễ vật dâng cúng thần linh được đặt ngay dưới cây hoa, thầy cúng mặc lễ phục truyền thống, khấn mời thần linh về nhận lễ vật, phù hộ cho mưa thuận gió hòa, dân bản khỏe cái chân mạnh cái tay, làm được nhiều nương rẫy. Lời cúng nhắn nhủ thần linh giúp dân bản xua đuổi con sóc, con chim, con nhím, con châu chấu, đừng cho chúng phá hoại mùa màng.
Phần hội trong lễ Mùa măng mọc vô cùng náo nhiệt. Sau phần liên hoan cộng đồng, người ta nắm tay nhau cùng nhảy múa, trong tiếng trống, tiếng chiêng, tiếng rộn ràng thôi thúc, những điệu múa mô phỏng việc gieo hạt, làm nương rẫy, xúc cá cứ lần lượt tiếp diễn. Hòa vào trong từng điệu múa là những tiếng cười vui náo nhiệt, những khuôn mặt đỏ hồng bởi men rượu và những niềm vui hạnh phúc trong ngày hội.