LẨU CÙ LAO MIỀN TÂY
Cù lao thời trước thường được làm bằng thau nhưng nay đã được thay thế bằng nhôm hoặc inox, nó có hình dạng tròn như cái thau nhưng ở giữa có một cái ống cao hình trụ để đựng than đỏ, có công dụng làm chín và làm nóng thức ăn, phía dưới có ống rỗng để chứa tro, than. Ngày xưa khi không có bếp gas, bếp điện nên người xưa đã nghĩ và chế tạo ra cái cù lao để phục vụ trong bữa ăn, lại mang hình tượng như một dãy cù lao nổi trên mặt nước. Nên có thể nói đây là một sáng tạo của người dân mang đậm tính sông nước.
Trước đây, lẩu cù lao thường là món ăn chính, là món ăn đại diện trong các bữa tiệc lớn nhỏ của người miền Tây, được mang lên sau các món khai vị. Sau này, món ăn dân dã này được nâng tầm lên thành đặc sản địa phương và được phục vụ tại các nhà hàng, khu du lịch, quán ăn lớn,…
Tuy nhiên, về đặc trưng thì lẩu cù lao vẫn là một món ăn bình dân, có thể ăn quanh năm. Tùy theo mỗi địa phương và sở thích của từng hộ gia đình mà nguyên liệu trong món lẩu cù lao có thể khác nhau, nhưng nhìn chung nguyên liệu để tạo nên một nồi lẩu cù lao đúng điệu vẫn phải phong phú và đa dạng. Ví dụ ở miệt An Giang hay Đồng Tháp, người ta thường cho thêm cá vào lẩu nhưng ở Cà Mau, Bạc Liêu thì lại không thể không có tôm, mực,…. Tuy nhiên ở vùng nào đi chăng nữa thì cũng phải có những nguyên liệu đặc trưng như da heo khô, gan heo, tim heo, mề gà hoặc vịt, chả cá thát lát, chả hoa,…và các loại rau củ như bắp cải, củ cải trắng, cà rốt,…. Nước dùng của món lẩu cù lao thì không dùng quá nhiều gia vị, do được nấu từ xương ống, tôm khô hoặc khô mực, củ cải đỏ hoặc củ sắn nên nước dùng đã có vị ngọt tự nhiên, đặc biệt là nước dùng rất trong. Đây cũng là điều khiến nhiều người ăn say mê món lẩu cù lao.
Lẩu cù lao không có dĩa rau ăn kèm như các loại lẩu khác, mà khi khách gọi món, đầu bếp sẽ xếp tất cả nguyên liệu một cách khéo léo vào nồi rồi chan nước dùng vào. Than được đốt sẵn cho bén lửa, sau khi đã bày trí tất cả nguyên liệu vào nồi thì đậy nắp lại rồi cho than vào ống đốt, mang lên bàn cho thực khách. Than nóng sẽ làm chín thức ăn bên trong lẩu, thực khách có thể dùng kèm với bún, mì hoặc cơm trắng đều rất ngon. Vị ngọt thanh trong nước lẩu cùng với sự tươi ngon của nguyên liệu đi kèm sẽ mang đến cho thực khách một hương vị khó có thể quên được. Thực ra đây là món canh ăn nóng nhưng nếu không có cái cù lao thì thật bất tiện khi dùng món này.
Món lẩu cù lao không chỉ khác biệt với các món lẩu khác ở công thức chế biến trứ danh mà còn có thêm một số bí quyết để làm nên sự đặc trưng riêng của món ăn, chẳng hạn than được sử dụng để ăn lẩu cù lao phải là than đước, bởi vì loại than này cháy đều, có thể giữ nhiệt lâu và ít tro bụi.
Hiện nay tại Miền Tây, ở một số vùng quê mỗi khi có đám tiệc vẫn còn giữ thói quen dùng cù lao để nấu món ăn mặc dù hiện nay đã có bếp gas, bếp cồn,… sử dùng thuận tiện hơn nhiều. Nhưng mọi người vẫn thích cái cù lao và món lẩu cù lao vì nó gần gũi với người dân miệt song nước và đơn giản là nó giữ được độ tươi ngon của món ăn.
Khi đến miền Tây, du khách sẽ dễ dàng tìm thấy và có thể thưởng thức món ăn này một cách dễ dàng tại các nhà hàng, khu du lịch với giá cả bình dân dao động từ 200.000VNĐ – 300.000VNĐ/nồi đủ để 2 – 3 người thưởng thức.